Әзербайжан мен Қазақстан арасындағы екіжақты қатынастардың дамуы (1993–2013 жж.)
Ғылыми мақала
Қаралымдар: 62 / PDF жүктеулері: 36DOI:
https://doi.org/10.32523/3080-129X-2025-153-4-59-73Түйін сөздер:
Әзірбайжан, Қазақстан, халықаралық ынтымақтастық, шарттар, Каспий, энергетикалық қауіпсіздік, мұнай, саясат, экономика , мәдениетАңдатпа
1993 жылдан 2013 жылға дейінгі кезеңде Әзірбайжан Республикасы мен Қазақстан Республикасы арасындағы қарым-қатынастар тарихи, мәдени және тілдік ортақтыққа, өзара құрмет пен стратегиялық мүдделерге негізделген тұрақты дамыды. КСРО ыдырағаннан кейін тәуелсіздікке қол жеткізген аталған мемлекеттер екіжақты байланыстарын құрып, бір мезгілде тәуелсіз сыртқы саяси бірегейлікті қалыптастырып, халықаралық аренадағы ұстанымдарын нығайтты. Екіжақты қатынастарда энергетика саласындағы ынтымақтастық ерекше маңызға ие болды. 1996 жылы мұнай-газ саласындағы ынтымақтастық туралы келісімге, сондай-ақ 2006 жылғы Қазақстан мұнайын Каспий теңізі және Баку-Тбилиси-Жейхан мұнай құбыры арқылы тасымалдау туралы келісімге қол қою екіжақты қарым-қатынастардағы серпінді қадамдар болды. Қазақстан көмірсутегі шикізатын экспорттаудың сенімді бағытын алды, ал Әзірбайжан транзиттік инфрақұрылымын дамытуда стратегиялық әріптеске ие болды. Мақалада 1993-2013 жылдар аралығындағы Әзірбайжан Республикасы мен Қазақстан Республикасы арасындағы екіжақты қарым-қатынастардың дамуы талданады. Саяси, экономикалық, энергетикалық және гуманитарлық салалардағы ынтымақтастықтың негізгі кезеңдері қарастырылады. Дипломатиялық бастамалар мен экономикалық көрсеткіштерді зерделеу негізінде өзара тиімді ынтымақтастықты дамытуға және екі елдің одан әрі өзара іс-қимылының берік негізін қалыптастыруға ықпал еткен негізгі факторлар айқындалды. Мақалада 21 ғасырдағы одан әрі стратегиялық өзара іс-қимылдың негізін қалаған негізгі жетістіктер мен маңызды келісімдер көрсетілген. Жұмыста салыстырмалы тарихи талдау әдістері, жүйелік көзқарас, сондай-ақ ресми құжаттар мен баяндамаларды мазмұндық талдау элементтері қолданылады. Екіжақты қарым-қатынастарды талдау ресми дереккөздерді де, ғылыми әдебиеттерді де тарта отырып, Әзірбайжан мен Қазақстан арасындағы ынтымақтастықтың саяси, экономикалық және мәдени аспектілерін зерттеуге негізделген. Жұмыста екі ел арасындағы ынтымақтастықтың құқықтық негіздері мен институционалдық тетіктерін анықтауға мүмкіндік берген Әзербайжан мен Қазақстан арасындағы негізгі мемлекетаралық шарттар талданады. Қорытындылай келе, қарастырылып отырған кезеңде Әзірбайжан мен Қазақстан арасындағы қарым-қатынастар көп деңгейлі өзара іс-қимылдың тұрақты өсуімен және тереңдеуімен сипатталды, бұл ұзақ мерзімді өзара тиімді одақ үшін берік негіз құрды. Әріптестікті одан әрі дамыту перспективалары бірлескен инфрақұрылымдық және энергетикалық жобаларды жүзеге асырумен, сондай-ақ өңірлік қауіпсіздік пен тұрақты дамудың өзекті мәселелері бойынша үйлестіруді күшейтумен байланысты. Осылайша, Әзірбайжан мен Қазақстан ортақ мүдделерге, тарихи және мәдени байланыстарға негізделген сындарлы ынтымақтастық үлгісін қалыптастыруды жалғастыруда.
Downloads
Әдебиеттер тізімі
Agreement between the Republic of Kazakhstan and the Republic of Azerbaijan on support and assistance in the transportation of oil from the Republic of Kazakhstan through the Caspian Sea and the territory of the Republic of Azerbaijan to international markets via the Baku–Tbilisi–Ceyhan system. Almaty, 16.06.2006. [Electronic resource] – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z080000035_
Treaty on Strategic Partnership and Allied Relations between the Republic of Kazakhstan and the Republic of Azerbaijan. Baku, 24.05.2005. [Electronic resource] – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z060000153_
Nakhchivan Agreement on the Establishment of the Cooperation Council of Turkic-Speaking States. Nakhchivan, 03.10.2009. [Electronic resource] – URL: https://continent-online.com/Document/?doc_id=30486433#pos=1;-83
Protocol to the Agreement between the Republic of Kazakhstan and the Republic of Azerbaijan on the delimitation of the seabed of the Caspian Sea between the Republic of Kazakhstan and the Republic of Azerbaijan. Baku, 27.02.2003. [Electronic resource] – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z030000457_
Joint Statement on the Caspian Sea Issues, adopted by the Presidents of Azerbaijan and Kazakhstan in Baku on 16 September 1996. Letter from the Permanent Representatives of Azerbaijan and Kazakhstan to the United Nations, dated 18 October 1996, addressed to the Secretary-General. [Electronic resource] – URL: https://undocs.org/ru/A/51/529
Agreement between the Government of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Azerbaijan on the basic principles of relations in the field of transport. Almaty, 24.02.1993. [Electronic resource] – URL: https://base.spinform.ru/show_doc.fwx?rgn=8575
Agreement between the Government of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Azerbaijan on cooperation in the field of pension provision. 16.09.1996. [Electronic resource] – URL: https://base2.spinform.ru/show_doc.fwx?rgn=8460
Agreement between the Government of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Azerbaijan on cooperation in the field of youth and sports. Baku, 16.09.1996. [Electronic resource] – URL: https://continent-online.com/Document/?doc_id=1013795
Agreement between the Government of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Azerbaijan on cooperation in the field of healthcare and medical science. Astana, 22.10.1999. [Electronic resource] – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P000000093_
Agreement between the Government of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Azerbaijan on scientific and technical cooperation. Astana, 01.03.2004. [Electronic resource] – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P040000244_
Agreement between the Government of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Azerbaijan on mutual visa-free travel of citizens. Baku, 02.10.2009. [Electronic resource] – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P100000188_
Agreement between the Government of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Azerbaijan on mutual provision of land plots for the construction of diplomatic mission buildings. Almaty, 20.10.2011. [Electronic resource] – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z1300000062
Agreement between the Government of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Azerbaijan on cooperation in the oil and gas industry.Bak u. [Electronic resource] – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P970000487_
Agreement between the Republic of Kazakhstan and the Republic of Azerbaijan on the delimitation of the seabed of the Caspian Sea between the Republic of Kazakhstan and the Republic of Azerbaijan. Moscow, 29.11.2001. [Electronic resource] – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z030000457_
Agreement on the principles of trade and economic cooperation between the Republic of Kazakhstan and the Republic of Azerbaijan for 1993. Almaty, 24.12.1993. [Electronic resource] – URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=1045192&show_di=1&pos=3;-120#pos=3;-120
Жарияланды
Журналдың саны
Бөлім
Лицензия
Авторлық құқық (c) 2025 С. Джаббарова
Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Дүние жүзінде.
