Редакторлардың, рецензенттердің және авторлардың міндеттері мен құқықтары

  1. Жалпы ережелер Бұл бөлім Gumilyov Journal of History журналының редакциясының, рецензенттердің және авторлардың құқықтары мен міндеттерін халықаралық жариялау этикасының стандарттарына (COPE, PERK), Қазақстан Республикасының заңнамасына және журналдың редакциялық саясатына сәйкес айқындайды. Жариялау процесіне қатысушылар мына қағидаларды сақтауға міндетті:
  • ғылыми адалдық;
  • ашықтық пен шынайылық;
  • зияткерлік құқықтарға құрмет;
  • кемсітушілікке және мүдделер қақтығысына жол бермеу;
  • ашық қолжетімділік пен лицензиялау саясатын сақтау (CC BY–NC–ND 4.0).
  1. Редакторлардың / редакцияның міндеттері мен құқықтары

2.1 Редакторлардың міндеттері Редакция (бас редактор, редакциялық алқа мүшелері, жауапты редакторлар):

  • Қолжазбаларды іріктеу
    • Журналдың бағытына сәйкес қолжазбаларды қабылдайды.
    • Мақалаларды ғылыми маңыздылығы, жаңалығы, деректердің сенімділігі, баяндаудың анықтығы және талаптарға сәйкестігі бойынша бағалайды.
    • Рецензияға жіберу, түзету немесе қабылдамау туралы шешім қабылдайды.
  • Бейтараптық және кемсітпеу
    • Шешімдерді авторлардың нәсіліне, жынысына, діни көзқарасына, азаматтығына, әлеуметтік жағдайына немесе саяси ұстанымына тәуелсіз қабылдайды.
  • Рецензиялау процесін ұйымдастыру
    • Қос соқыр рецензиялауды қамтамасыз етеді (автор мен рецензенттің анонимдігі).
    • Тақырыпқа сәйкес білікті рецензенттерді таңдайды.
    • Қажет болған жағдайда қосымша (статистикалық немесе әдістемелік) рецензиялауды ұйымдастырады.
    • Рецензиялау мерзімдерін сақтап, авторларды нәтижелер туралы хабардар етеді.
  • Құпиялылықты сақтау
    • Рецензиялау процесінің және редакциялық хат алмасудың құпиялығын қамтамасыз етеді.
    • Қолжазбалардың жарияланбаған материалдарын жеке мақсатта пайдалануға немесе үшінші тұлғаларға беруге жол бермейді.
  • Әділетсіз тәжірибелердің алдын алу
    • Плагиатты, автоплагиатты, деректерді қолдан жасауды және бұрмалауды анықтау және болдырмау үшін шаралар қабылдайды.
    • Тыйым салады:
      • жалған немесе келісілген рецензиялауға;
      • делдалдардың және «ғылыми жарияланым агенттіктерінің» араласуына;
      • дәйексөздермен манипуляция жасауға (индекстерді жасанды көтеру, шамадан тыс автодәйексөз, қатысы жоқ сілтемелер);
      • күмәнді мәртебесі бар жалған ғылыми конференциялар материалдарын жариялауға;
      • автордың келісімінсіз мақалаларды басқа журналдарға беруге.
    • Жарияланымдарды түзету және қайтарып алу
      • Ғылыми жазбаның тұтастығын сақтайды.
      • Қателер немесе бұзушылықтар анықталған жағдайда түзетулер, нақтылаулар, теріске шығарулар жариялайды.
      • Плагиат, деректерді бұрмалау, қайталама жарияланым, өрескел қателер немесе этикалық бұзушылықтар анықталған жағдайда мақалаларды қайтарып алу (ретракция) рәсімін ұйымдастырады.
      • Оқырмандарды ретракция туралы сайтта және журналдың келесі нөмірлерінде хабардар етеді.
    • Шағымдар мен дауларды қарау
      • Қолжазбалар мен жарияланған материалдарға қатысты шағымдар мен өтініштерді қарастырады.
      • Қақтығыстар туындаған жағдайда қосымша рецензиялауды бастайды немесе мәселені редакциялық алқа отырысына шығарады.
    • ЖИ пайдалану саясаты
      • Генеративті жасанды интеллектті пайдалану саясатының сақталуын бақылайды.
      • Авторлардан ЖИ құралдарын қолдану фактісі мен мақсатын көрсетуін талап етеді.
      • ЖИ жүйелерін (оның ішінде ChatGPT) авторлар тізіміне енгізуге жол бермейді.

2.2 Редакторлардың құқықтары Редакция және редакторлар құқылы:

  • журналдың тақырыбына, талаптарына немесе ғылыми этика стандарттарына сәйкес келмейтін қолжазбаны қабылдамауға;
  • авторлардан мақаланы түзетуді, деректерді нақтылауды, қосымша ақпаратты (қаржыландыру және мүдделер қақтығысы туралы мәліметтерді қоса) талап етуге;
  • қолжазбаны қосымша рецензиялауға жіберуге;
  • бұзушылықтар анықталған жағдайда мақалаларды қабылдамауға немесе қайтарып алуға;
  • мәтіннің стилін және ғылыми тілін редакциялауға (маңызды өзгерістерді автормен келісу арқылы);
  • халықаралық ғылыми этика стандарттарының және ашық қолжетімділік саясатының дамуына сәйкес авторларға арналған ережелерді белгілеуге және өзгертуге.
  1. Рецензенттердің міндеттері мен құқықтары

3.1 Рецензенттердің міндеттері Рецензент — журнал атынан әрекет ететін және материалдарға ғылыми сараптама жүргізетін маман. Рецензент міндетті:

  • Біліктілік және объективтілік
    • Тек өзінің ғылыми құзыретіне сәйкес қолжазбаларды қабылдауға.
    • Мақалаға объективті, дәлелді баға беруге, негізсіз пікірлер мен авторға жеке сыннан аулақ болуға.
    • Мазмұнның тақырыпқа сәйкестігін, ғылыми жаңалығын, әдістердің дұрыстығын, деректерді интерпретациялауды, баяндаудың анықтығын, құрылымын, иллюстрациялар мен кестелердің сапасын, әдебиетке қатысты жарияланымның орындығын бағалауға.
  • Құпиялылық
    • Қолжазбаның мазмұнын және рецензиялау фактісін құпия сақтауға.
    • Редакцияның рұқсатынсыз қолжазбаны үшінші тұлғалармен талқыламауға.
    • Жарияланбаған деректерді жеке мақсатта пайдаланбауға.
  • Адалдық және мүдделер қақтығысынан аулақ болу
    • Объективті бола алмайтын жағдайда (жеке, кәсіби немесе қаржылық қақтығыстар) редакцияға хабарлауға.
    • Тақырып бойынша жеткілікті құзыреті жоқ болса немесе плагиат, деректерді бұрмалау, қайталама жарияланым анықталса, редакцияға хабарлауға.
    • Авторлармен немесе ұйымдармен мүдделер қақтығысы болған жағдайда мақаланы рецензияламауға.
  • Уақтылы орындау
    • Рецензиялау мерзімдерін сақтауға.
    • Мерзімінде рецензиялау мүмкін болмаған жағдайда редакцияны дер кезінде хабардар етуге.

3.2 Рецензенттердің құқықтары Рецензент құқылы:

  • мақаланы жариялауды;
  • түзетуден кейін жариялауды;
  • басқа маманға қосымша рецензиялауды;
  • себептерін көрсетіп жариялаудан бас тартуды ұсынуға;
  • нақты түзетулер, толықтырулар және қосымша сілтемелер ұсынуға;
  • редакцияға этикалық бұзушылықтар туралы хабарлауға;
  • редакциядан анонимділікті сақтауды, оның сараптамалық қорытындысына құрметпен қарауды және қабылданған шешім туралы хабардар етуді күтуге.
  1. Авторлардың міндеттері мен құқықтары

4.1 Авторлардың міндеттері Gumilyov Journal of History журналына қолжазба жіберген авторлар міндетті:

  • Оригиналдық және ғылыми адалдық
    • Бұрын жарияланбаған және басқа журналда қаралуда емес түпнұсқа қолжазбаны ұсынуға.
    • Плагиатқа, автоплагиатқа, деректерді қолдан жасауға немесе бұрмалауға жол бермеуге.
    • Зерттеу нәтижелерінің жаңалығын және сенімділігін қамтамасыз етуге.
  • Дәйексөздер мен дереккөздерді дұрыс рәсімдеу
    • Пайдаланылған дереккөздерге толық әрі дұрыс сілтеме жасауға.
    • Архивтік материалдар мен арнайы дереккөздерге журнал ережелеріне сәйкес бөлек сілтеме рәсімдеуге.
    • Авторлық құқық иелерін көрсетуге және қажет болған жағдайда жариялауға рұқсат алуға.
  • Авторлық және үлес
    • Ғылыми зерттеуге елеулі үлес қосқан тұлғаларды ғана авторлар қатарына енгізуге.
    • Мақаланың соңғы нұсқасын барлық авторлардың бекітуін қамтамасыз етуге.
    • Әр автордың үлесін CRediT (Author Statement) жүйесіне сәйкес сипаттауға.
    • «Сыйлық» немесе жалған авторлыққа жол бермеуге.
  • Жасанды интеллектті пайдалану
    • Қолжазбада генеративті ЖИ құралдарын қолдану фактісі мен мақсатын міндетті түрде көрсетуге.
    • ЖИ жүйелерін (оның ішінде ChatGPT) автор немесе қосалқы автор ретінде көрсетуге болмайтынын түсінуге.
  • Қаржыландыру және мүдделер қақтығысы
    • Зерттеуді қаржыландырудың барлық көздерін көрсетуге.
    • Мүдделер қақтығысының бар-жоғын жария етуге.
    • Жұмысқа көмек көрсеткен тұлғалар мен ұйымдарға алғыс білдіруге.
  • Редакциямен өзара әрекеттесу
    • Редакция мен рецензенттердің ескертулеріне жедел жауап беруге, мақаланы белгіленген мерзімде түзетуге.
    • Рецензентпен келіспеген жағдайда дәлелді түсініктеме беруге.
    • Қайта жариялау немесе басқа басылымда орналастыру кезінде журналдың құқықтарын бұзбауға және алғашқы жарияланым орнын көрсетуге.
  • Қателерді түзету
    • Қолжазба жіберілгеннен немесе жарияланғаннан кейін елеулі қателер анықталса, редакцияны дереу хабардар етуге және оларды түзетуге немесе қажет болған жағдайда ретракция рәсіміне қатысуға.

4.2 Авторлардың құқықтары Авторлар құқылы:

  • қолжазбаның әділ, объективті және уақтылы қаралуына;
  • редакциялық өңдеу мен рецензиялау барысында құпиялылықтың сақталуына;
  • мына ақпараттарды алуға:
    • мақаланың қабылданғаны туралы хабарлама;
    • сараптама нәтижелері;
    • рецензенттердің дәлелді ескертулері (анонимді форматта);
  • рецензенттің немесе редакцияның шешіміне қатысты дәлелді қарсылық білдіруге;
  • рецензиялау кезеңінде қолжазбаны қайтарып алуға;
  • өзіндік архивте сақтауға:
    • препринт пен рецензиялау нұсқасын;
    • қабылданған және соңғы жарияланған нұсқасын — Open Access саясатына және CC BY–NC–ND 4.0 лицензиясына сәйкес, журналдағы жарияланымға міндетті сілтеме жасай отырып;
  • мақаланы оқу курстарында, институционалдық репозиторийлерде, жеке сайттарда және басқа коммерциялық емес мақсаттарда пайдалануға, лицензия талаптарын сақтай отырып және толық библиографиялық сипаттаманы, DOI-ды көрсетуге;
  • журналдан:
    • авторлық құқықтарының дұрыс лицензиялануын және қорғалуын;
    • ретракцияның ашық рәсімін және мақалаға қатысты этикалық мәселелер туындаған жағдайда хабардар етілуін күтуге.