Мақалаларды қайтарып алу немесе түзету нұсқаулығы
Халықаралық Жариялау этикасы жөніндегі комитеттің (COPE) және Ғылыми редакторлар мен баспагерлер қауымдастығының ұсынымдарына сәйкес, ретракция (мақаланы қайтарып алу) – бұл жарияланған ақпаратты түзету және оқырмандарды мақалада сенімсіз немесе қате деректер бар екендігі туралы хабардар ету механизмі.
Редакция алқасының мүшелері этика нормаларын бұзатын мақалаларды, плагиат, автоплагиат, авторлардың шамадан тыс өзін-өзі дәйектеуі, мүдделер қақтығысы бар жұмыстардың жариялануына жауапты. Егер мақала жазу барысында жариялау немесе ғылыми этика нормалары бұзылғаны анықталса, редакция алқасының шешімімен ғылыми редактор мақаланы ретракциялауы тиіс.
Мақалалар автор (авторлар) немесе журнал редакциясы тарапынан қайтарыла алады. Журналдың редакциясы COPE ұсынымдарына сүйене отырып, ғылыми және жариялау этикасын бұзған жағдайда жарияланған мақаланы алып қоя алады (ретракциялау).
Мақаланың қайтарып алынуы/жойылуы (ретракциялануы) келесі жағдайларда орын алады:
- ‒ Дәлелді негіздер бар болғанда, алынған деректер сенімсіз немесе жалған мәліметтерге негізделгенде (мысалы, деректерді қолдан жасау анықталғанда);
- ‒ Мақаланың басқа басылымда жарияланғаны анықталғанда (Gumilyov Journal of History журналына шықпай тұрып);
- ‒ Мақалада плагиат анықталғанда, соның ішінде басқа авторлардың иллюстрациялары, графиктері, кестелері рұқсатсыз алынған жағдайда;
- ‒ Мақаладағы өрескел қателер басқа ғалымдардың зерттеулеріне кері әсер ету мүмкіндігі орын алған жағдайда (мысалы, эксперименттік есептеулерде қате кеткен кезде);
- ‒ Үшінші тараптардан авторлық құқыққа қатысты шағымдар түскенде (мақалаға немесе оның жекелеген бөліктеріне);
- ‒ Мақалада жариялау және ғылыми этика қағидаларына қайшы келетін ақпарат болған жағдайда.
Жоғарыда аталған жағдайларда журналдың редакциялық алқасы тексеру жүргізеді, оның нәтижесінде мақала жариялаудан қайтарылып/алып қойылуы (ретракциялануы) мүмкін. Бұл кезде мақаланы жариялаудан алып қою туралы акті жасалып, ғылыми редактор тарапынан расталып, қол қойылады. Авторға мақала бойынша хат алмасу үшін актінің көшірмесі жіберіледі.
Одан кейін журналдың сайтында мақала ретракцияланған деп белгіленеді, себептері көрсетіледі. Редакция мақала туралы ақпаратты журналдың басты бетінде жариялайды және мақала алынып тасталған (ретракцияланған) соң, осы процедурадан кейін ақпаратты журналдың келесі номерінде жариялайды.
Журнал редакциясы жарияланған нөмірлердегі анықталған заң бұзушылықтар туралы барлық негізделген шағымдарды жауапкершілікпен, объективті түрде және мұқият қарастырады. Редакция авторлар мен рецензенттердің өздерінен кейін жарияланған материалдарда жіберілген қателіктер мен заң бұзушылықтар туралы редакцияға мүмкіндігінше жедел хабарлауды өздерінің жауапкершілігі мен міндеті деп санайды
